Wymagania egzaminacyjne oraz gramatyczne - matura 2024

RZECZOWNIK

1. Nazwy rzeczy policzalnych, np. a car, an answer i niepoliczalnych, np. money, flour.

2. Liczba mnoga rzeczowników, np. a skirt - skirts, a child - children, a wife - wives, a baby - babies, a box - boxes, a sheep - sheep, a foot - feet.

3. Rzeczowniki występujące tylko w formie pojedynczej, np. news, advice lub mnogiej, np. trousers, glasses.

4. Sposoby wyrażania posiadania i przynależności, np. the daughter’s wedding, the size of the room.

5. Rodzaj, np. an actor - an actress; a nephew - a niece.

6. Rzeczowniki złożone, np. toothpaste, a mother-in-law, a dance school.

PRZEDIMKI

1. Przedimek nieokreślony, np. a house / an umbrella, a yellow box, a bar of chocolate; I have a small garden.

2. Przedimek określony, np. the house of my dreams, the United States, the Himalayas, the table on the right, the most beautiful girl, play the guitar; I have a small garden. In the garden there are different flowers.

3. Przedimek zerowy, np. lunch, furniture, Mount Everest; Dogs and cats are our favourite pets.

PRZYMIOTNIKI

1. Stopniowanie regularne i nieregularne, np. tall - taller - the tallest, elegant - more elegant - the most elegant, good - better - the best, little - less - the least.

2. Użycie przymiotników z so i such np. She’s so beautiful. They are such nice people.

3. Przymiotniki dzierżawcze, np. my, your.

4. Przymiotniki po czasownikach postrzegania, np. It smells great.

PRZYSŁÓWKI

1. Stopniowanie regularne i nieregularne, np. early - earlier - the earliest, much - more - the most.

2. Użycie przysłówków:
• o dwóch znaczeniowo różnych formach, np. He works too hard. He hardly sleeps. We arrived too late. She has put on weight lately.
• too, np. You’re driving too fast.
• enough, np. He’s not old enough to go abroad alone.

3. Miejsce przysłówka w zdaniu, np. You are always hungry! She never does the shopping on Sunday. I have never seen the Himalayas. Do it very carefully. My father works very hard.

ZAIMEK

1. Zaimki osobowe, np. I, you.

2. Zaimki dzierżawcze, np. mine, yours.

3. Zaimki zwrotne i emfatyczne, np. yourself, themselves.

4. Zaimki wskazujące, np. this, these.

5. Zaimki pytające, np. what, how, why.

6. Zaimek względne, np. who, which, that.

7. Zaimki wzajemne, np. each other, one another.

8. Zaimki nieokreślone, np.
• some, any, no, every i złożenia z nimi• none, either, neither
• many, much, few, a few, little, a little
• another, other, others, the other, the others
• every, each
• enough
• both, all

9. Zaimki bezosobowe: you, one.

LICZEBNIK

Liczebniki główne i porządkowe.

PRZYIMEK

1. Przyimki z określeniami miejsca, czasu, kierunku, odległości, przyczyny, sposobu, np. in London, at 7p.m., on Sunday, in July, on Saturday evening, by bus, with a pen, look forward to hearing from sb.

2. Przyimki po rzeczownikach, czasownikach i przymiotnikach, np. interest in, famous for, think of.

SPÓJNIKI

Spójniki, np. and, or, but, if, unless, that, till, until, when, where, while, after, before, as soon as, because, although, however, so, in spite of, despite.

SKŁADNIA

1. Zdania oznajmujące:
- twierdzące, np. I’m seventeen years old. There’s too little time. I have been here before. I’m going to learn Japanese.
- przeczące, np. I don’t know the answer to this question. I haven’t seen you for ages. There is no food in the fridge.
I can’t do anything about it.

2. Zdania pytające, np. How old are you? Where are you going? Who is this cake for? How long does it take to get to the airport? When did the match start?
Do you have to do any housework today? What is your room like? What happened? Who invited you to the party?

3. Zdania rozkazujące, np. Put the kettle on. Don’t tell me what to do. Let’s go there together.

4. Zdania wykrzyknikowe, np. How nice of you! What wonderful scenery!

5. Zdania z podmiotem it, np. It’s half past two. It’s getting cloudy. It’s really great here.6. Zdania z podmiotem there, np. There are too many people in this room. There weren’t any clouds in the sky when we left. There will be over a thousand people at the concert.

7. Zdania z dwoma dopełnieniami, np. My boyfriend brought me wonderful flowers.8. Strona bierna, np. It is made of wood.
The building was destroyed by the storm. The parcel has just been delivered.
The meal will be served in a moment.
It must be finished today.

9. Pytania typu question tags, np. He’s English, isn’t he? Give me the book, will you? i dopowiedzenia, np. So do I. Nor/Neither do I.

10. Pytania pośrednie, np. Can you tell me what time it is? Could you tell me where I should turn? I don’t know where everybody is.

11. Mowa zależna, np. My mum said she was tired. The teacher told me to answer the question. The neighbour asked me not to play music too loudly. A doctor wanted to know what was wrong. I wanted to know when the bus would come. I asked mum how many cakes she had bought for the party. The security guard accused me of shoplifting.

12. Zdania współrzędnie złożone, np. I called my friend and asked him to help me.
He came to the meeting but refused to accept our offer.

13. Zdania podrzędnie złożone:
• podmiotowe, np. What I know about it is confidential.
• orzecznikowe, np. The problem is that we need help.
• dopełnieniowe, np. He promised that
he would come soon. He’d like everyone to enjoy the party.
• przydawkowe np. The train that we wanted to take was delayed. My aunt, who has been helping our family for years, is a rich duchess.
• okolicznikowe:
- celu, np. I phoned him (in order) to tell him the news. The Government passed that law so (that) this new type of crime could be punished
- czasu, np. Say your name when they ask you.
- miejsca, np. They found themselves where they had never been before.
- porównawcze, np. Sylvia’s garden is not as/so big as Margaret’s (is).
I respect him more than words can say. Jake has as much courage as his older brother (has)
- przyczyny, np. I lent him the book because he asked me to. As it was quite late, we went straight home.
- przyzwolenia, np. Although he was big and strong, he didn’t want to fight.
- skutku, np. I worked till late so I was tired.
- sposobu, np. Do as I tell you.
- stopnia, np. He was so engaged in his work that he didn’t hear anyone.

14. Zdania warunkowe (typu 0, I, II), np. If you enter the room, an alarm goes off. If it rains tomorrow, we will stay at home. If he changed his ways, he’d have more friends.

15. Zdania wyrażające życzenie lub preferencje, np.
• wish, np. I wish you were here.
• had better, np. You’d better (not) come tomorrow.

16. Konstrukcje bezokolicznikowe, np.
I promise to write every day. It’s difficult for me to decide. I want you to do it.
I’m glad to see you. I have many letters to write. I’d prefer to fly rather than travel by bus. Will you let me go there? Don’t make me laugh.
oraz gerundialne, np. I enjoy swimming and sunbathing. I couldn’t help reading your message. I was excited about getting birthday presents. I prefer skiing to snowboarding. I couldn’t remember writing the letter. I heard him singing.
I’m not used to getting up so early.

17. Konstrukcja have something done, np. He had his room painted yesterday.

2. Poziom rozszerzony - szczegółowe wymagania egzaminacyjne

I. Zdający posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych - w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:

1) człowiek (np. dane personalne, okresy życia, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania, społeczny i osobisty system wartości, autorytety);

2) miejsce zamieszkania (np. dom i jego okolica, pomieszczenia i wyposażenie domu, prace domowe, wynajmowanie, kupno i sprzedaż mieszkania, przeprowadzka, architektura);

3) edukacja (np. szkoła i jej pomieszczenia, przedmioty nauczania, uczenie się - w tym uczenie się przez całe życie, przybory szkolne, oceny szkolne, życie szkoły, zajęcia pozalekcyjne, system oświaty);

4) praca (np. zawody i związane z nimi czynności i obowiązki, miejsce pracy, praca dorywcza, kariera zawodowa, rynek pracy, warunki pracy i zatrudnienia);

5) życie prywatne (np. rodzina, znajomi i przyjaciele, czynności życia codziennego, określanie czasu, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości, styl życia, konflikty i problemy);

6) żywienie (np. artykuły spożywcze, posiłki i ich przygotowywanie, nawyki żywieniowe - w tym diety, lokale gastronomiczne);

7) zakupy i usługi (np. rodzaje sklepów, towary i ich cechy, sprzedawanie i kupowanie, finanse, promocja i reklama, korzystanie z usług - w tym usług bankowych i ubezpieczeniowych, reklamacja);

8) podróżowanie i turystyka (np. środki transportu i korzystanie z nich, orientacja w terenie, baza noclegowa, wycieczki, zwiedzanie, awarie i wypadki w podróży, ruch uliczny, bezpieczeństwo w podróży);

9) kultura (np. dziedziny kultury, twórcy i ich dzieła, uczestnictwo w kulturze, tradycje i zwyczaje, media);

10) sport (np. dyscypliny sportu, sprzęt sportowy, obiekty sportowe, imprezy sportowe, uprawianie sportu, pozytywne i negatywne skutki uprawiania sportu, problemy współczesnego sportu);

11) zdrowie (np. tryb życia, samopoczucie, choroby - w tym choroby cywilizacyjne, ich objawy i leczenie, niepełnosprawność, uzależnienia);

12) nauka i technika (np. ludzie nauki, odkrycia naukowe, wynalazki, korzystanie z urządzeń technicznych i technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz szanse i zagrożenia z tym związane, korzyści i zagrożenia wynikające z postępu naukowo- technicznego);

13) świat przyrody (np. pogoda, pory roku, klimat, rośliny i zwierzęta, krajobraz, zagrożenia i ochrona środowiska naturalnego, katastrofy ekologiczne, klęski żywiołowe, przestrzeń kosmiczna);

14) państwo i społeczeństwo (np. wydarzenia i zjawiska społeczne, organizacje społeczne i międzynarodowe, podstawowe zagadnienia związane z polityką i gospodarką, problemy współczesnego świata, prawa człowieka).

II. Zdający rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie:

1) reaguje na polecenia;

2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi;

3) określa intencje, nastawienie i postawy nadawcy/autora wypowiedzi;

4) określa kontekst wypowiedzi (np. formę, czas, miejsce, sytuację, uczestników);

5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;

6) układa informacje w określonym porządku;

7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w wypowiedzi;

8) odróżnia informacje o faktach od opinii;9) rozpoznaje informacje wyrażone pośrednio;

10) rozróżnia formalny i nieformalny styl wypowiedzi.

III. Zdający rozumie różnorodne złożone wypowiedzi pisemne:

1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;

2) określa intencje, nastawienie i postawy nadawcy/autora tekstu;

3) określa kontekst wypowiedzi (np. nadawcę, odbiorcę, formę tekstu, czas, miejsce, sytuację);

4) znajduje w tekście określone informacje;

5) rozpoznaje związki między poszczególnymi częściami tekstu;

6) układa informacje w określonym porządku;

7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w tekście;

8) odróżnia informacje o faktach od opinii;

9) rozpoznaje informacje wyrażone pośrednio oraz znaczenia przenośne;

10) rozróżnia formalny i nieformalny styl tekstu.

IV. Zdający tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne:

1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;

2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;

3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;

4) przedstawia intencje, marzenia, nadzieje i plany na przyszłość;

5) opisuje upodobania;

6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;

7) wyraża i opisuje uczucia i emocje;

8) stawia tezę, przedstawia w logicznym porządku argumenty za i przeciw danej tezie lub rozwiązaniu, kończy wypowiedź konkluzją;

9) wyraża pewność, przypuszczenie, wątpliwości dotyczące zdarzeń z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości;

10) rozważa sytuacje hipotetyczne;

11) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady, objaśnia procedury związane z załatwianiem spraw w instytucjach);

12) stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji.

V. Zdający tworzy w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (list formalny, artykuł, rozprawkę):

1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;

2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;

3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;

4) przedstawia intencje, marzenia, nadzieje i plany na przyszłość;

5) opisuje upodobania;

6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;

7) wyraża i opisuje uczucia i emocje;

8) stawia tezę, przedstawia w logicznym porządku argumenty za i przeciw danej tezie lub rozwiązaniu, kończy wypowiedź konkluzją;

9) wyraża pewność, przypuszczenie, wątpliwości dotyczące zdarzeń z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości;

10) rozważa sytuacje hipotetyczne;

11) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady, objaśnia procedury związane z załatwianiem spraw w instytucjach);

12) stosuje zasady konstruowania tekstów o różnym charakterze;

13) stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji.

VI. Zdający reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach:

1) przedstawia siebie i inne osoby;

2) nawiązuje kontakty towarzyskie; rozpoczyna, prowadzi i kończy rozmowę; podtrzymuje rozmowę w przypadku trudności w jej przebiegu (np. prosi o wyjaśnienie, powtórzenie, sprecyzowanie; upewnia się, że rozmówca zrozumiał jego wypowiedź);

3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;

4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, komentuje wypowiedzi uczestników dyskusji, wyraża wątpliwość;

5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;

6) składa życzenia i gratulacje, odpowiada na życzenia i gratulacje;

7) zaprasza i odpowiada na zaproszenie;

8) proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje, zachęca; prowadzi negocjacje;

9) prosi o radę i udziela rady;

10) pyta o pozwolenie, udziela i odmawia pozwolenia;

11) ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje;

12) wyraża prośbę oraz zgodę lub odmowę spełnienia prośby;

13) wyraża uczucia i emocje (np. radość, smutek, niezadowolenie, złość, zdziwienie, nadzieję, obawę, współczucie);

14) stosuje zwroty i formy grzecznościowe;15) dostosowuje styl wypowiedzi do sytuacji.

VII. Zdający reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach:

1) przedstawia siebie i inne osoby;

2) nawiązuje kontakty towarzyskie; rozpoczyna, prowadzi i kończy rozmowę (np. podczas rozmowy na czacie);

3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia (np. wypełnia formularz/ ankietę);

4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, komentuje wypowiedzi uczestników dyskusji (np. na forum internetowym), wyraża wątpliwość;

5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;

6) składa życzenia i gratulacje, odpowiada na życzenia i gratulacje;

7) zaprasza i odpowiada na zaproszenie;

8) proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje, zachęca; prowadzi negocjacje;

9) prosi o radę i udziela rady;

10) pyta o pozwolenie, udziela i odmawia pozwolenia;

11) ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje;

12) wyraża prośbę oraz zgodę lub odmowę spełnienia prośby;

13) wyraża uczucia i emocje (np. radość, smutek, niezadowolenie, złość, zdziwienie, nadzieję, obawę, współczucie);

14) stosuje zwroty i formy grzecznościowe;

15) dostosowuje styl i formę wypowiedzi do odbiorcy.

VIII. Zdający przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:

1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach);

2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;

3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;

4) streszcza w języku obcym przeczytany tekst;

5) stosuje zmiany formy tekstu.IX. Zdający posiada:

1) wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;

2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.

X. Zdający dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. poprawianie błędów, prowadzenie notatek).

XI. Zdający stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis).

XII. Zdający posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).